Tên gốc: Historia de una gaviota y del gato que le enseñó a volar (1996) – The Story of A Seagull and The Cat Who Taught Her To Fly. (Tạm dịch: Câu chuyện về con hải âu và con mèo đã dạy nó tập bay).
Tác giả: Luis Sepúlveda
Minh họa: Bút Chì
NXB: Nhã Nam & Hội nhà văn
Dịch giả: Phương Huyên
Giá bìa: 35.000đ
Thời điểm tốt nhất để review một cuốn truyện là khi mới đọc xong và chưa kịp để nội dung bất cứ cuốn sách nào khác chen vào đầu. Rất tiếc, lần này tôi phải bình loạn về cuốn sách nổi tiếng “chuyện con mèo dạy hải âu bay” sau khi đã nhồi thêm vào sọ khá nhiều thứ.
Vậy thì đầu tiên, để làm ấm bài bình luận, trước hết xin đưa một vài nhận xét tổng quan. Cuốn truyện thiếu nhi này mang màu trong sáng, nhẹ nhàng từ trong ra ngoài. Với cái tên rất kêu, “chuyện con mèo dạy hải âu bay” đã chỉ cho người ta thấy một nghịch lý nhưng đồng thời với âm sắc dễ nghe cũng mở ra trong đầu người đọc phần nào nội dung câu truyện. Chỉ với tiêu đề thôi, tôi đã biết được phần nhiều nội dung câu truyện. Cá nhân tôi thích cái tên Việt Nam dịch hơn là tên gốc. Bìa truyện đẹp mắt với màu xanh nhã nhặn, hình vẽ đáng yêu. Tuy tên truyện được trình bày với phông chữ hơi rối mắt nhưng hoàn toàn phù hợp với không gian thoáng và gợi mở của hình vẽ. Người vẽ minh họa cho truyện này là Bút Chì, một ngòi vẽ khá có tiếng trong cộng đồng trẻ, có nét. Cụ thể với “Chuyện con mèo dạy hải âu bay”, Bút Chì đã làm rất tốt với những hình vẽ rất dễ thương. Nếu để cá nhân tôi so sánh bìa truyện của Việt Nam với của nước ngoài thì tôi sẽ tự nhận rằng xét chúng ta không hề kém cạnh, so về độ cứng cáp của nét thì có thể không bằng nhưng xét về trình bày nói chung thì thực sự tốt, quan trọng hơn là rất hợp với sách thiếu nhi.
Hình minh họa của Bút Chì
Một số hình mình họa của nước ngoài
Nội dung truyện kể về chú mèo Zorba mập ú tình cờ gặp một bà mẹ hải âu bị tai nạn do tầng dầu loang con người thải xuống biển. Trước khi bà mẹ hải âu chết, Zorba đã trang trọng hưa rằng sẽ chăm sóc quả trứng của cô và dạy con của cô tập bay. Hết lòng thực hiện lời hứa của mình, Zorba cùng những người bạn mèo của chú dần dần yêu thương Lucky, cô bé hải âu đã nở ra từ quả trứng đốm do chính Zorba ấp như con ruột của mình. Lucky nở ra luôn gọi Zorba là “má”, cô nhóc thậm chí tưởng mình là một con mèo. Điều này làm việc học bay của Lucky thêm phần khó khăn, thế nhưng trước nỗ lực của những chú mèo và cô bé, Lucky cuối cùng cũng biết bay.
Xét trên phương diện dành cho thiếu nhi, “Chuyện con mèo dạy hải âu bay” thật sự khá hoàn chỉnh. Trong khi nhân cách hóa những loài vật không phải con người, tác giả khéo léo xây dựng cộng đồng loài vật với những điểm đặc biệt để giữ đúng hình tượng giống loài của chúng. Ta sẽ không hề lãng quên ấy là mèo, là hải âu hay khỉ đột cho dù chúng giống người đến đâu. Toàn bộ câu chữ rõ ràng, không có chút nào tối nghĩa. Giọng văn và nội dung truyện trong sáng, gợi cho các bạn nhỏ về việc trân trọng lời hứa, về tình thương và về nỗ lực trong cuộc sống. Với tôi, truyện không hài hước nhưng với các bạn thiếu nhi thì rất có thể là có. Các bạn nhỏ có thể sẽ thấy thích thú với một vài câu nói. Ví như: “Ô meo, tao nghĩ nó đang tập aerobic cơ đấy. Trông nó như một cái bình tuyệt đẹp. Thật duyên dáng, thật phong cách. Này, cục mỡ, người ta đang chăm chút mày để thi hoa hậu hả?”.
Có bạn 8 tuổi đã nhận xét thế này: “Em rất thích truyện này. Mới cầm sách em rất ngạc nhiên, vì làm sao một con mèo có thể dạy hải âu bay? Mèo có biết bay đâu! Khi đọc truyện thì trái tim em muốn nổ tung ra. Cảm động nhất là đoạn con hải âu khóc vì nó tưởng Zorba định nuôi béo nó để cho lũ chuột xơi tái, xong con mèo mới giải thích là nó đã chăm sóc và yêu thương con hải âu thế nào. Truyện này vừa vui vừa cảm động. Em cho 5+/5 điểm.”
Với những đặc điểm và ảnh hưởng như trên, đây chắc chắn là một cuốn sách hay đối với thiếu nhi.
Tuy nhiên, tôi xin bàn thêm một chút đứng trên phương diện một người đọc không phải thiếu nhi. Tôi đã từng đọc khá nhiều nhận xét về cuốn truyện nổi như cồn này. Người ta ai cũng khen hay và đặc biệt, nhiều người cho rằng “Chuyện con mèo dạy hải âu bay” không chỉ dành cho thiếu nhi mà còn dành cho người lớn. Tôi không phản đối nhưng cũng không hẳn đồng tình.
Không phản đối bởi thực sự câu truyện đem lại cho chúng ta một vài bài học. Tôi rất thích câu nói này: “Thật dễ đàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thật sự rất khó khăn.”. Thật vậy, cho tới giờ tôi vẫn đang tiếp tục học bài học chấp nhận và yêu thương những người đối lập mình. Không dễ làm nhưng một khi bạn đã làm được thì bạn sẽ thấy những cái “đẹp” ẩn giấu sau cánh cửa thông cảm, yêu thương. Hay truyện cũng nói với ta về việc chúng ta cần biết và xác định bản ngã của mình và phát triển nó hay một chút nhắc nhở với ta về việc bảo vệ môi trường.
Mặc dù bài học có đấy, nhưng phải khẳng định đây là một cuôn sách dành cho thiếu thi. Để rút ra những bài học trên không khó, nhưng để những bài học ấy thấm nhuần vào con người ta qua cách diễn giản đơn sơ, không trau chuốt cũng chẳng đào sâu của một cuốn sách dành cho đọc giả nhỏ tuổi thì thật sự rất rất khó. Thêm vào đó, những yếu tố phê phán con người đã hủy hoại môi trường tự nhiên được cho vào một cách cứng ngắc. Lời nhắc nhở của tác giả với con người rằng hãy bảo vệ môi trường trở nên thiếu logic với mạch truyện. Mặc dù nguồn cơn của câu truyện là việc con người xả dầu bừa bãi khiến bà mẹ hải âu phải chết oan nhưng vấn đề môi trường trong “Chuyện con mèo dạy hải âu bay” giống như đặt thức ăn đóng hộp bên cạnh một bàn ăn toàn đồ tươi ấy. Đồ đóng hộp này có ngon thì vẫn lạc lõng với những món ăn khác.
Vậy đấy, khen chê đủ cả. Tóm lại, đây là một cuốn truyện tuyệt vời dành cho thiếu nhi. Người lớn có thể đọc ké nhưng không nên hi vọng rằng nó có thể trở thành sách gối đầu giường của bạn.
Điểm cho truyện thiếu nhi: 4.5/5
Điểm cho người nhớn: 3.5/5
Lá 